روانشناسی
خود کارآمدی
خود کارآمدی
مفهوم خود کارآمدی مبتنی بر تحقیق و نظریه پردازی مفصل درباره ی اهمیت انتظارات افراد در مورد توانایی شان برای مقابله موفقیت آمیز با موقعیت های مشکل زاست. خود کارآمدی بر افکار انگیزش و خلق فرد تأثیر مهمی دارد.
افکار : خود کارآمدی بالا افراد را ترغیب می کند تا برای خود اهداف معنی داری انتخاب کنند، زیرا ایمان دارند که میتوانند به این اهداف دست یابند. افرادی که احساس خود کارآمدی بالایی دارند درست همان نتایج مطلوبی را که از طریق برنامه ریزی، حل مسئله و کسب مهارت های اساسی زندگی نصیبشان می شود، از این حالت هم به دست می آورند.
انگیزش: خود کارآمدی موجب پایداری و استقامت می شود. افرادی که احساس خود کارآمدی دارند، بعد از شکست به سادگی تسلیم نمی شوند، بلکه برای رسیدن به اهدافشان به دنبال راه های دیگر می گردند.
خلق : با توجه به اینکه افراد برخوردار از خود کارآمدی بالا به مهارت های مقابله ای خود اطمینان دارند از این رو هنگام مواجهه با مشکلات زندگی کمتر افسرده و مضطرب می شوند. افرادی که از خود کارآمدی بالا برخوردار هستند، از نقاط قوت و ضعف خود مطلعنـد. آنها اهداف واقع بینانه ای انتخاب می کنند و از خود انتظارات معقولی دارند و از مزایای استفاده از مقابله متمرکز بر مشکل (مسئله مدار) در مقابل مقابله متمرکز بر هیجان (هیجان مدار) آگاه هستند. چون آنها به مهارت های مقابله ای خود اطمینان دارند از مشکلات دشوار می توانند امیال و خواسته های غیر واقع بینانه و غیر مفید را شناسایی و تغییر دهند. خود کارآمدی شامل سه بعد است : اندازه ، قدرت و عمومیت.
اندازه ی خود کارآمدی به درجه دشواری مشکلاتی که شخص آمادگی مقابله با آنها را دارد اشاره می کند. به طور مثال، برخی افراد این نکته را قبول دارند که باید چیزهای جدید را امتحان کرد، اما هرگز این کار را نمی کنند. برخی دیگر ممکن است در ارتباط با کودکان خود جرأتمند باشند، اما در ارتباط با افراد بزرگتر این طور نیستند. یا ممکن است مرد یا زنی هنگام صحبت کردن در یک گروه کوچک به خود اطمینان داشته باشد، اما موقع سخنرانی در یک جمع چنین اطمینانی نداشته باشد.
قدرت خود کارآمدی به اعتقاد راسخ فرد مبنی بر اینکه می تواند از عهده ی یک رفتار یا تکلیف دشوار برآید، اشاره دارد قدرت خود کارآمدی به تفاوت بین این فکر که «شاید بتوانم این کار را انجام دهم» و این فکر که «مطمئنم که میتوانم این کار را انجام دهم» اشاره دارد.
عمومیت خود کارآمدی به میزان احساس اطمینان شخص به خود برای انجام رفتارهای خاص در شرایط و موقعیت های مختلف اشاره دارد بدین معنی که عمومیت خود کارآمدی به توانایی فرد برای دادن مناسب ترین پاسخ در تمام موقعیت ها اشاره دارد.
بر اساس مدل خود کارآمدی برای اینکه فردی حاضر شود برای رسیدن به یک هدف تلاش کند و یا با مشکلی مقابله کند باید سه شرط زیر را داشته باشد:
1. فرد معتقد باشد که آن هدف خاص قابل دست یابی است، و همچنین انتظار داشته باشد که اگر تلاش کند می تواند به هدف برسد.
2. شخص اعتقاد داشته باشد که مهارت های لازم را برای رسیدن به آن هدف دارد
3. هدف باید ارزش تلاش کردن را داشته باشد.
تلخیص: سعیده عبودیت
نویسنده: کری سال.کلینکه.
مترجم : دکتر شهرام محمدخانی
