درماندگی آموخته شده

مارتین سلیگمن پدیده ی درماندگی آموخته شده را مطرح کرد که وقتی موشها یا حیوانات دیگر در شرایطی قرار میگرفتند که بر آن کنترل نداشتند رخ میداد. وقتی  موشها در وضعیتی قرار میگرفتند که گهگاه به پای آنها شوک الکتریکی داده میشد موشها زمانی میتوانستند خوب عمل کنند که یاد میگرفتند با اقدامی برای اجتناب از شوک الکتریکی (مثل فشردن اهرم )می توانند با شوکها مقابله کنند. اما بعداً یاد گرفتن این رفتار هیچ تأثیری بر محیط نمیگذاشت - یعنی صرف نظر از عملکردشان گاهی اوقات شوک دریافت میکردند و گاهی اوقات شوک دریافت نمیکردند به این ترتیب درمانده میشدند؛ یعنی از مقابله دست میکشیدند و دچار معادل حیوانی افسردگی می شدند سلیگمن از این مشاهدات نتایج مهمی گرفت. او این نظریه را مطرح کرد که آدمها وقتی با استرس غیر قابل کنترل روبرو می شوند، درگیر پدیده ی مشابه پدیده یاد شده می شوند. تحقیقات بعدی نشان داد این نظریه درست است اما به یک شرط مهم: آدم ها به شرطی افسرده می شوند که «نتیجه بگیرند »یا «فکرکنند» درباره ی استرسهای زندگی کار زیادی از دستشان برنمی آید , حتی اگر از نظر دیگران از دست آنها کاری بر می آید. مردم این اسناد را می سازند که هیچ کنترلی بر اوضاع ندارند و افسرده میشوند. این نظریه بار دیگر لزوم توجه به این نکته را گوشزد میکند که آدمهای مختلف رویدادهای محیطی را به شیوه های متفاوتی پردازش میکنند این تفاوتهای شناختی مؤلفه ی مهم آسیب شناسی روانی هستند.

سلیگمن این اواخر به مجموعه ی دیگری از اسنادها پرداخت ونام آنها را خوشبینی آموخته شده گذاشت .به عبارت دیگر، اگر مردمی که در زندگی با استرس و مشکلات زیادی مواجه اند نگرش خوش بینانه و امیدوارانه ای اتخاذ کنند، کارکرد روانشناختی و فیزیکی بهتری خواهند داشت. مثال زیر را در نظر بگیرید :در مطالعه ای که توسط  لوی اسلید کانکل و کاسل در سال 2002 انجام شد نشان دادند ۵۰ تا ۹۴ ساله هایی که نگاه مثبتی به خودشان و نگرش مثبتی به سالمندی داشتند، 5 تا 7 سال بیش از کسانی که این گونه نگرشهای مثبت خوش بینانه را نداشتند، عمر می.کردند این رابطه حتی بعد از آن که محققان، سن، جنس، درآمد احساس تنهایی و ظرفیت فیزیکی انجام کارهای خانه و امور اجتماعی را کنترل کردند همچنان برقرار بود این تأثیر به شدت قوی است و اگر عوامل دیگری مثل فشار خون کم کلسترول پایین و عدم سابقه ی چاقی و سیگار کشیدن با آن همراه باشد ۱ تا ۴ سال دیگر هم به طول عمر اضافه می شود. نتایج یاد شده در مطالعات جدیدتر به شدت تأیید شده اند .این قبیل مطالعات علائق را به حوزه ی مطالعاتی جدیدی به نام روان شناسی مثبت نگر جلب کرده اند که در آن محققان عوامل توضیح دهنده ی
نگرشهای مثبت و شادی را توضیح می دهند

تلخیص : کوثر علوی

از کتاب آسیب شناسی روانی

نام نویسنده :دیوید اچ بارلو 

[email protected]